Bế tắc trong xuất khẩu gạo Việt Nam
Theo Cục Chế biến Nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NN&PTNT), giá lúa tại một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục giảm. Như tại An Giang, lúa tươi IR50404 giảm từ 4.200 đồng/kg xuống 4.000 đồng/kg; gạo chất lượng cao OM 2514 giảm từ 4.600 đồng/kg xuống 4.500 đồng/kg; OM 2717 giảm từ 4.800 đồng/kg xuống 4.700 đồng/kg. Tại Vĩnh Long, lúa tươi IR50404 ở mức 4.100 đồng/kg, lúa khô ở mức 4.800 đồng/kg. Tại Kiên Giang, lúa tẻ thường ở mức 5.300 đ/kg; lúa dài 5.600 đ/kg.
Trong khi đó, tuần qua, giá gạo 5% tấm chế biến từ lúa Hè Thu giảm xuống còn 360- 365 USD/tấn (FOB cảng Sài Gòn), so với 360 – 370 USD/tấn tuần trước. Tuy nhiên không có giao dịch nào diễn ra. Nhiều doanh nghiệp thu mua gạo đang rảnh rỗi, không có việc gì làm vì thị trường không có người mua. Nhiều nhà máy chế biến, xuất khẩu gạo đang tạm ngừng hoạt động để chờ thời, chờ vào sự biến chuyển của thị trường.
Thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam sang trung Quốc gặp nhiều khó khăn
Nguyên nhân nhiều thương lái không mua gạo vào thời điểm này là do Bộ Thương mại Thái Lan sẽ mở thầu vào ngày 25/7 tới để bán tổng cộng 3,7 triệu tấn gạo giá rẻ. Bộ thương mại Thái Lan đang nỗ lực giảm số lượng gạo tồn trữ trong các kho chứa trên toàn nước này còn khoảng 6 triệu tấn. Trong tổng số gạo bán lần này, có 2,18 triệu tấn sẽ bán trực tiếp cho các nhà xuất khẩu, 730.000 tấn bán cho nhu cầu trong nước và số còn lại là gạo kém chất lượng bán cho các công ty sử dụng vì mục đích khác. Vì thế mà thị trường gạo Việt Nam cả trong nước và xuất khẩu đều bị ảnh hưởng không ít. Đặc biệt là ảnh hưởng tới người dân trồng lúa tại đồng bằng song Cửu Long, khi đầu ra gặp khó khăn kéo theo kinh tế cũng bị giảm sút, cuộc sống bị ảnh hưởng.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), sự trầm lắng của thị trường xuất khẩu gạo từ suốt quý 2/2016 đến nay và có khả năng còn tiếp diễn trong thời gian tới. Vì thế, VFA vừa điều chỉnh giảm chỉ tiêu xuất khẩu gạo từ 6,5 triệu tấn xuống còn 5,65 triệu tấn.
Đặc biệt xuất khẩu gạo đã đi xuống trong quý II/2016. Theo đó, tháng 4/2016 xuất khẩu chỉ đạt khoảng gần 450.000 tấn, giảm trên 30%; sang tháng 5 xuất trên 400.000 tấn, giảm trên 23%; và đến tháng 6, chỉ đạt 380.000 tấn, giảm gần 40% so cùng kỳ. Như vậy, xuất khẩu gạo 6 tháng chỉ đạt 2,657 triệu tấn, giảm gần 2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo VFA, những thị trường tập trung của gạo Việt Nam chưa thấy dấu hiệu sẽ sớm nhập khẩu thêm gạo trong tương lai gần. Đặc biệt tại các thị trường truyền thống của Việt Nam ở Đông Nam Á. Cuối tháng 6/2016, Cơ quan Lương thực quốc gia Philipines công bố có đủ gạo trong những tháng giáp hạt (tháng 7 - 9), đồng nghĩa với việc nước này chưa vội nhập khẩu gạo sau khi đã nhận đủ lượng gạo của những đợt mở thầu cuối 2015.
Còn theo ông Nguyễn Văn Đôn, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng, xuất khẩu gạo trong nửa đầu năm nay giảm mạnh so với mọi năm. Những thị trường tập trung như Philippines, Malaysia, Indonesia… không có nhu cầu nhập khẩu nhiều gạo. Thị trường Trung Quốc cũng trầm lắng, nhu cầu giảm, không hỏi mua. Mặt khác, Trung Quốc siết lại việc nhập khẩu trong khi gạo Việt lại đang phụ thuộc rất lớn vào thị trường này, có thời điểm chiếm đến 50%.
Cũng rơi vào tình cảnh tương tự, ông Nguyễn Thanh Long, Giám đốc Công ty Gạo Việt, nêu thực tế giá gạo trắng 5%-15% tấm của Việt Nam hiện nay có thể nói là thấp nhất thế giới, thấp hơn các đối thủ xuất khẩu khoảng 5-10 USD/tấn nhưng vẫn không có người mua.
Ngoài nguyên nhân do nhu cầu giảm thì chúng ta gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ bán gạo khác. Thế nên ở thị trường châu Phi, gạo Việt đành nhường sân cho gạo Thái và Pakistan; ở châu Âu thì nhường sân cho Campuchia, Thái và Myanmar. Có thể nói các công ty xuất khẩu gạo đang bị bủa vây với nhiều khó khăn.
Theo VFA, để tháo gỡ khó khăn trong hoạt động xuất khẩu gạo 6 tháng cuối năm, Bộ Công Thương sẽ tổ chức một hội nghị bàn việc tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của ngành gạo, với sự chủ trì của lãnh đạo Chính phủ. Bên cạnh đó, thị trường EU, Mỹ vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ trong cơ cấu xuất khẩu gạo nên vẫn còn nhiều cơ hội để gạo Việt Nam tăng số lượng xuất khẩu gạo sang những thị trường này.
Thủy Lê
Baotinnhanh